Zondebok

Als mensen zich angstig en onzeker voelen, hebben zij de neiging hun woede te richten op onschuldige anderen. Ze maken een zondebok en deze groepsdynamiek is universeel in de mensenwereld. Iedereen kan zondebok worden, maar minderheden zijn het meest kwetsbaar. Hoor je bij een groep met een afwijkende levensstijl of godsdienst, dan loop je de meeste kans dat anderen hun frustraties op jouw groep afwentelen. Ze gaan je vermijden, noemen je verrader of vijand en vergroten de tegenstellingen tussen zij en wij, mannen en vrouwen, jongeren en ouderen, mensen met een witte of zwarte huidskleur, tussen volk en elite.

Wanneer het erg wordt, zoals in een oorlog, zien we vier groepen mensen. Een kleine groep daders neemt de leiding en gebruikt grof geweld. Dan zien we de grootste groep: de meelopers. Ze zien wat er gebeurt en zijn niet allemaal laf maar ze zeggen: “Wat kan ik er aan doen? Straks pakken ze mij nog.” Daarnaast heb je de slachtoffers die de schuld krijgen en geweld te verduren krijgen. Er is ook een kleine groep mensen dat in verzet komt. Ze proberen de onderdrukkers tegen te werken en de slachtoffers te helpen.

Degenen die het onrecht zien en niet wegkijken, spelen een sleutelrol in dit proces. Zij kunnen met elkaar moed verzamelen om de cirkel van geweld te doorbreken. De toeschouwer wordt samen met andere meelopers doe-schouwer. Ze komen in actie.

Verdieping

Radio La Benevolencija Humanitarian Tools Foundation maakte een boeiende film over de oorzaken van massamoorden Rwanda en het zondebokverschijnsel (1:39)